حس

حس (Sense)

عملیه‌یی که توسط آن جانداران عالی اثرگذاری‌های اشیای بیرونی را، با میانجی‌گری اندام‌های ارتباطی، دریافت می‌کنند.

ابن سینا نگاشت: «امّا قوّتِ اندریافت [ادراک] (Perception) دو گونه است: یکی به ظاهر و یکی به باطن… ظاهر، چون شنوایی و بینایی و پویایی و چشاوی و بساوای…

قوّت‌های باطن: اگر حیوان را دریافت باطن نیستی _ آن چیزی که از او یکبار مضّرت دیدی – دیگر بار پیش از مضّرت ازو نترسیدی، و چیزی که از وی منفعت دیدی – دیگر بار پیش از منفعت او را نخواهدی… و اگر اندر باطن حیوان حاکمی نبودی جز حسّ – و جز خزانۀ حسّ، چون گوسفندی صورت گرگ دیدی، دشمنی وی ندانستی؛ که دشمنی اندر وهم بوَد. و حسّ ورا اندر نیابد.» (دانشنامۀ علائی، طبیعیات، ص ۸۲ – ۸۳)

چیزهایی که به وسیلۀ حواس پنج‌گانه دریافت می‌شوند، حسدادها یا داده‌های حسی (Sense data) نامیده می‌شوند.