عرفان (Mysticism)
۱ـ در معنای عام و جهانشمول به روش و اعتقادی گفته میشود که یافتنِ حقیقت یا پیوستن به حقیقت را از طریق شهود (Intuition)، تجربۀ درونی یا حال ممکن میداند. این اعتقاد در مکتبهای گوناگونِ عقیده تی جهان، از برهمنانِ هند گرفته تا مسلمانانِ زاهد، رواقیان و سرخپوستان امریکا وجود داشته است. عرفان حواس را قادر به شناختِ حقیقت ندانسته، پیوندِ مستقیمِ روح را با حقایق موعظه میکند.
۲ـ در ادیانِ تکخدایی، باور به امکانِ پیوستنِ بی واسطۀ روح (جان) را به خدا، عرفان میخوانند. عرفان باورمند به دستیابی به حقیقت بدون کار بُرد تصورات و مفاهیم (که وسایل شناخت علمی یا فلسفیاند) است. عرفان شناخت درونی و قلبی است که از طریق کشف و شهود حاصل میشود، نی از راه عقل و استدلال.
۳ـ عرفانهای نو ظهور: به جُنبشهای معنویی گفته میشود که ادعا دارند که آرامش و شادمانی و رستگاریِ درونی را برای بشر به ارمغان میآورند، بی آنکه به وجود خدا باور داشته باشند. این گرایشها از سوی مذاهب از جمله ازسوی پاسداران اسلام، مورد سرزنش قرار گرفتهاند.
